Najbardziej charakterystycznym krajobrazem Afryki jest sawanna, porośnięta wysokimi trawami i urozmaicona grupami drzew lub pojedynczymi drzewami, gównie parasolowatymi akacjami. Tropikalne lasy równikowe przechodzą stopniowo w lasy mozaikowe z sawannami, a dalej na północ w sawanny różnych typów (wilgotne z drzewami, suche z drzewami i krzewami oraz suche), pół pustynie i pustynie. W kierunku południowym po lasach mozaikowych następują widne, bezlistne w porze suchej lasy tropikalne, stopniowo przechodzące w sawanny. Spotykane tutaj rzeki są przez większą część roku tylko wyschniętymi łożyskami.

Typowe dla afrykańskiej sawanny i porośniętego krzewami stepu są występujące cyklicznie letnie ulewy i zimowe susze. W ten sposób tworzą się tak zwane wody okresowe, dobrze znane akwarystą miejsca występowania występowania jajorodnych karpieńcowatych. Tropikalna dżungla, bogata w strumyki i bajorka, płytkie jeziora i stawy, ciągnie się od wybrzeży Gwinei w kierunku wschodnim blisko 5000km i w kierunku południowym około 1600km, sięgając lesistego dorzecza Konga. Rzeki biorą swój początek w górskich źródłach i moczarach; bystrzyny rwą przez wąskie kaniony w kierunku nizin, gdzie zmieniają się w szerokie, głębokie, dostojnie płynące wody. Obfitują one w liczne gatunki ryb ważnych dla lokalnego rybołówstwa, a także akwariowych, np. Labeo.

W ostatnim dziesięcioleciu uwagę akwarystów zwróciła wschodnia część Afryki, a zwłaszcza jeziora Rowu Środkowoafrykańskiego, z których najważniejsze to: jezioro Tanganika i Niasa (Malawi). Woda tych jezior ma odczyn zasadowy. Ichtiologiczny "cud" - wyjątkowo gwałtowna ewolucja ryb z rodziny pielęgnicowatych - jest, zgodnie z hipotezą postawioną przez wielu badaczy afrykańskiej ichtiofauny, zasługą tych właśnie jezior. Żyjące tu pielęgnicowate są reprezentowane głównie przez gębacze - ryby noszące jaja i młode w pyszczku. Pojedyncze grupy gębaczy tworzą ściśle spokrewnione linie, zwane "rodzajami zbiorczymi". I tak np. jezioro Malawi zamieszkałe jest przez rodzaj z rodziny pielęgnicowatych łączący ponad setkę blisko spokrewnionych gatunków pochodzących od jednego wspólnego przodka. Poza pielęgnicowatymi spotyka się tutaj wiele innych, często endemicznych gatunków ryb (tzn. takich, których rozprzestrzenianie ograniczone jest do określonego obszaru).

Madagaskar oddzielił się od kontynentu Afryki dwadzieścia milionów lat temu. Ta izolacja spowodowała, że stał się odrębnym regionem zoogeograficznym. Między fauną Afryki, a Madagaskaru występują istotne różnice. Madagaskar jest ubogi w ryby. Żyjące tu gatunki pochodzą z mórz, a jedynie z czasem przystosowały się do życia w wodach słodkich. Na ich pochodzenie wskazuje podwójna płetwa grzbietowa i zdolność do życia w słonawych wodach przybrzeżnych.